Qızıl Nisbətə Giriş
Qızıl nisbət, tez-tez yunan hərfi \(\varphi\) (fi) ilə işarələnir, riyazi bir anlayışdır ki, riyaziyyatçılar, sənətkarlar, memarlar və təbiətşünaslar əsrlər boyu ona maraq göstərmişlər. Bu, təqribən 1.618033988749895-yə bərabər olan irrasional bir ədəddir və dəqiq olaraq \( \frac{1+\sqrt{5}}{2} \) kimi təyin edilir.
Riyaziyyatda Qızıl Nisbət
Riyaziyyatda, Qızıl Nisbət, Fibonacci ardıcıllığından əldə edilir, burada hər bir ədəd əvvəlki iki ədədin cəmidir və adətən 0 və 1 ilə başlayır. Ardıcıllıq irəlilədikcə, hər hansı iki ardıcıl Fibonacci ədədi arasındakı nisbət \( (Fn + \frac{1}{Fn}) \) Qızıl Nisbətə yaxınlaşır.
Coğrafik Təmsil
Coğrafik olaraq, Qızıl Nisbət, bir xətti seqmentin iki hissəyə bölünməsi ilə göstərilə bilər ki, burada tam seqmentin (A) daha uzun hissəsi (B) ilə olan nisbəti, daha uzun hissənin (B) qısa hissəyə (C) olan nisbətinə bərabərdir, yəni \( \frac{A}{B} = \frac{B}{C} \). Bu əlaqə aşağıdakı kimi ifadə olunur:
\( \frac{A}{B} =\frac{A+B}{A} = \varphi \).
Təbiətdə və Sənətdə Qızıl Nisbət
Qızıl Nisbət, davamlı bir kəsir olaraq təmsil edilə bilər:
\( \varphi = 1 + \cfrac{1}{1 + \cfrac{1}{1 + \cfrac{1}{1 + \ldots}}} \).
Bu nisbət yalnız riyaziyyatda deyil, həm də sənət, memarlıq və təbiətdə görünür. Məsələn, Yunanıstandakı Partenon, Misirdəki piramidalar və Leonardo da Vinci'nin əsərlərinin hamısının Qızıl Nisbəti daxil etdiyi düşünülür. Təbiətdə isə bu, gövdələrdəki yarpaqların düzülüşündə, günəbaxanların spiral naxışlarında və heyvan bədənlərinin nisbətlərində görünür.
Nəticə
Qızıl Nisbət özünəməxsus və estetik cəhətdən xoş xüsusiyyətlərə malikdir. Həm təbiətdə, həm də dizaynda müxtəlif sahələrdə müşahidə edilsə də, onun tam əhəmiyyəti hələ də mübahisə mövzusudur.